گذشته

نگاهی به فیلم #گذشته # اصغرفرهادی

اول : وجه تسمیه فیلم ) پاریس به عنوان یکی از شهرهای تاریخی و فرهنگی اروپا و بلکه جهان است ، تاریخی که بزرگانی چون #پیکاسو و.... را در خود جای داده است. برای اثبات این ادعا فیلم نیمه شب در پاریس اثر #وودی#آلن را میتوان نام برد ، وقتی قرار شد وودی آلن فیلمی درباره #پاریس بسازد، یکراست سراغ گذشته تاریخی پاریس رفت. انتخاب هوشمندانه #پاریس توسط # فرهادی به عنوان محل اتفاقات داستان نیز به نحو غیر قابل انکاری با این گذشته همخوان و همسو است . هر چند که #فرهای این گذشته را به رخ نکشیده است و المان بصری برای آن ایجاد نکرده است

دوم : میزانسن) دنده عقب گرفتن ماشین در شروع فیلم ( آنهنگام که همسر سابق به پیشواز مصفی می آید ) و به عنوان َآن تصادف ناگهانی در نوع خود میزانسنی تماشایی خلق میشود که البته در ادامه فیلم ارزش آن بیشتر و بهتر درک میشود.به عقب رفتن همیشه با تلاطم و تصادف همراه است.درطول فیلم #گذشته همزمان با جلو رفتن فیلم تماشاچی به عقب می رود و در گذشته آدمهای داستان غرق میشود که البته چه خوب است که این بازگشت به گذشته با تکنیک نخنما و دستمالی شده فلاشبک توام نیست بلکه مخاطب گذشته را از تاثیری که بر آینده میگذارد بازیابی میکند و از اثر پی به موثر که همان اتفاقات زمان حال است ، میبرد.

گذشته از دیدگاه #فرهادی همچون آینه جلو ماشین است که طراحی شده است با نیم نگاهی به آن ( نیم نگاهی به پشت سر و گذشته) به جلو حرکت کنیم.

گذشته را نمیتوان به کلی نادیده گرفت و یا تغییر داد ، و پشت کردن به آن عین توجه به گذشته است ، بسان پشت کردن خفاش به نور است که عین توجه به نور است. نقاشی کردن خانه در راستای همان نگاهی است که میخواهد گذشته را تغییر دهد و از نظر بصری المان قابل توجه ای است ولی فرهادی با رنگی شدن افراد و همچنین ریختن سطل رنگ ،انگشت تاکید به غیرعملی بودن تغییر تام و تمام گذشته میگذارد

بچه ها در چمدان علیرضا مصفی که از ایران آمده سرک می کشند تا بدانند از ایران چه سوغاتی برای آنها آورده است ، مادرشان از کنار این موضوع تقریبا به راحتی میگذرد ، و این در حالی است که هم خودش و هم همسر فعلی اش قربانی رعایت نکردن حریم خصوصی اشان توسط دیگرانند، آن هنگام که ایمیل های خصوصی آن ها توسط ذخترشان چک میشود و او از رابطه مادرش با دیگری مطلع میشود . موضوعات اخلاقی اگر در زمان خود جدی گرفته نشوند با شدت و حدت زیادی به سوی ما باز میگردند و قربانی میگیرند. با طرح سرک کشیدن در حریم خصوصی دیگران و یا بهتر بگوییم فضولی کردن در یواشکی های دیگران فرهادی حد و حدود حریم خصوصی را به چالش میکشد ، مشکلی که علی رغم دموکراتیزه شدن بیش از پیش جهان همچنان  و بیش از پیش به قوت خود باقی است . کسی یا کسان و سیستمی که سرک میکشد یا قصد فضولی دارند یا برای خود جایگاه نظارتی قائل است که در هر دو صورت ناقض حقوق بشر است . شاید فرهادی به این صراحت از این موضوع سخن به میان نیاورده باشد  ولی عملا با پیش کشیدن حدو حدود حریم خصوصی ، این موضوع را به چالش کشیده است.